Tại sao thay đổi nghề nghiệp lại khó khăn đến vậy? Và mọi người có thể làm gì để việc này dễ dàng hơn? Để tìm kiếm câu trả lời, các tác giả gồm Herminia Ibarra, Kendall Smith và Neil Courtis, đã khảo sát hơn 950 cựu sinh viên trường kinh doanh. Những gì xuất hiện từ nghiên cứu của họ là năm rào cản và năm yếu tố hỗ trợ cho việc thay đổi nghề nghiệp.
1. Không biết phải làm gì tiếp theo
Việc xác định các bước tiếp theo là rào cản lớn nhất mà mọi người gặp phải khi họ cân nhắc thay đổi nghề nghiệp. Không biết bắt đầu từ đâu có thể khiến mọi người cảm thấy như họ thiếu sót vì không rõ ràng về những gì họ muốn.
2. Tư duy hạn chế
Nhiều người thấy viễn cảnh thay đổi nghề nghiệp quá sức chịu đựng đến mức họ trở nên tê liệt và cuối cùng họ không làm gì cả. Các rào cản điển hình như: thiếu can đảm, sợ rằng tôi sẽ không kiếm đủ tiền, sợ rằng tôi sẽ không đạt đến đỉnh cao của nấc thang sự nghiệp và cảm thấy mình là kẻ thất bại. Đây là một vấn đề nghiêm trọng, vì nghiên cứu cho thấy rằng việc không hành động làm giảm sự tự tin, điều này gây cản trở khả năng xác định các con đường sự nghiệp mới có thể có của một người. Một trong những người trả lời của chúng tôi đã hiểu điều đó, nói rằng, “Tôi là rào cản lớn nhất; tôi phải tự vượt qua chính mình.” Một vòng luẩn quẩn của sự tự trách cứ giữ họ mắc kẹt. Tuy nhiên, vấn đề gốc rễ không phải là tư duy hạn chế; mà là nhiều người đơn giản không biết cách tìm kiếm những khả năng mới – hoặc chưa chấp nhận rằng khi nói đến chuyển đổi sự nghiệp, bạn phải tìm kiếm để biết, chứ không phải ngược lại.
3. Mạng lưới không đầy đủ
Nhìn chung, mọi người cảm thấy khó khăn khi kết nối để tìm việc. Điều này còn khó khăn hơn khi họ cảm thấy mình không có một câu chuyện rõ ràng, như trường hợp khi họ không biết mình muốn làm gì tiếp theo. Kết quả là, mọi người lo lắng rằng họ sẽ không biết nói gì khi kết nối hoặc họ sẽ làm hỏng một liên hệ tiềm năng hữu ích mà họ có thể khai thác sau này khi họ rõ ràng hơn. Một người chia sẻ rằng họ gặp khó khăn trong việc “xác định và bán giá trị gia tăng mà tôi mang lại, để tôi có thể tiếp cận với những người tôi không biết.” Cách duy nhất để vượt qua những rào cản này là bắt đầu tiếp cận với mọi người và khám phá các lựa chọn.
4. Hạn chế về tài chính
Đây là rào cản thực sự và nó làm cho một số lựa chọn trở nên không thực tế, đặc biệt là đối với những người phải chu cấp cho gia đình. Nhưng cho đến khi một người học được nhiều hơn về các chi tiết cụ thể của các nghề mới – và, lý tưởng nhất là thử chúng bên lề mà không mạo hiểm với sự an toàn về tài chính – thì những lo lắng về tiền bạc vẫn hoạt động như những rào cản tinh thần. Ví dụ, một nhà báo kinh doanh nổi tiếng mơ ước kiếm sống bằng nghề viết sách nhưng lại lo lắng về tài chính và liệu cô ấy có giỏi việc đó hay không. Khi cô ấy thử nghiệm, cô ấy đã học được hai điều: Cô ấy thực sự có khả năng, nhưng cô ấy không thích viết toàn thời gian như cô ấy đã mong đợi. Khám phá đó đã thuyết phục cô ấy đầu tư lại vào sự nghiệp hiện tại của mình một cách vui vẻ.
5. Thiếu những kỹ năng phù hợp
Những người có tham vọng thay đổi nghề nghiệp biết tầm quan trọng của việc xác định các kỹ năng có thể chuyển đổi của họ. Nhưng việc thiếu các kỹ năng cụ thể như tiếp thị kỹ thuật số có thể là một rào cản thực sự. Một số người trả lời lo lắng rằng kiến thức cơ bản của họ có thể bị coi là lỗi thời. Ví dụ, một người đã đề cập đến việc cảm thấy lo lắng về việc thiếu các kỹ năng cần thiết và bị coi là “quá trình độ”lỗi thời” cho một vai trò mà họ đang tìm kiếm. Những lo lắng này không phải là vô lý. Các giám đốc điều hành ngày nay cần chứng minh sự hiểu biết sâu sắc về cách các công nghệ mới đang tác động đến các ngành, tổ chức và công việc mà họ muốn tham gia, cũng như về các cơ hội mà các công nghệ này mang lại để chuyển đổi một doanh nghiệp.
Những điều giúp ích
Khi chúng tôi hỏi mọi người “Những hành động nào — nếu có — đã giúp bạn trong quá trình thay đổi nghề nghiệp?”, năm câu trả lời hàng đầu đều liên quan đến các rào cản được thảo luận ở trên. Đó là: kết nối mạng lưới, tiếp thu kiến thức và kỹ năng mới, thử nghiệm, nghiên cứu các lựa chọn và tự phản ánh.
1. Mạng lưới
Mạng lưới là kênh chính cho các ý tưởng, khách hàng tiềm năng, giới thiệu và thông tin. Chúng cũng là tấm gương phản chiếu danh tính của chúng ta. Đó là lý do tại sao khi chúng ta cố gắng thay đổi, thì mạng lưới của chúng ta cũng phải thay đổi; việc bám chặt vào những điều quen thuộc sẽ hạn chế trí tưởng tượng của chúng ta về những gì có thể xảy ra. Đó là một trong nhiều lý do tại sao cái gọi là “mối quan hệ yếu” (tức là những người quen tương đối xa chứ không phải bạn bè thân thiết) lại quan trọng đến vậy khi nói đến tính di động trong công việc. (Tầm quan trọng của điều này đã được làm rõ trong nghiên cứu thử nghiệm ngẫu nhiên này, nghiên cứu mạng lưới của hơn 20 triệu người dùng LinkedIn trong khoảng thời gian năm năm và 2 tỷ mối quan hệ mới cùng 600.000 việc làm mới được tạo ra.) Vấn đề là, việc kết nối bên ngoài vòng tròn quen thuộc của một người lại khó khăn đến ngạc nhiên, ngay cả với những giám đốc điều hành dày dạn kinh nghiệm. Cách duy nhất để khắc phục là “cứ làm đi”, việc này trở nên dễ dàng hơn nhiều khi thực hành.
2. Tiếp thu kiến thức và kỹ năng mới
Một số lượng lớn người trả lời cho biết họ thấy rằng việc mở rộng hoặc cập nhật các kỹ năng thông qua các khóa học và các hoạt động khác rất hữu ích cho việc thay đổi nghề nghiệp. Nhu cầu về một số kỹ năng nhất định rất cao và đang thay đổi rất nhanh, đến nỗi ngày càng nhiều người Mỹ lớn tuổi quay trở lại trường học, thường là bán thời gian hoặc vào buổi tối. Ví dụ, số lượng sinh viên từ 35 tuổi trở lên đăng ký vào các cơ sở giáo dục sau trung học cấp bằng đã tăng 6% từ năm 2000 đến năm 2017 và dự kiến sẽ tăng thêm 5% từ năm 2017 đến năm 2028. Tuy nhiên, việc xây dựng kỹ năng không nhất thiết phải liên quan đến giáo dục toàn thời gian. Ví dụ, nhà cung cấp khóa học trực tuyến Coursera đã kết thúc năm 2022 với số lượng sinh viên đăng ký tăng thêm 23 triệu so với năm trước — khi số lượng sinh viên đăng ký đã vượt quá 100 triệu.
3. Thử nghiệm mọi thứ
Khi bạn không biết bắt đầu từ đâu, chỉ cần làm bất cứ điều gì khác biệt so với những gì bạn thường làm có thể giúp bạn thoát khỏi bế tắc. Tham gia một lớp học trực tuyến. Tham dự một hội nghị. Làm một số công việc tình nguyện. Những hành động này tạo ra “sự gián đoạn thói quen” và giúp bạn tiếp xúc với những người trong các vòng tròn mới, giúp bạn vượt qua cả rào cản về tư duy và mạng lưới quan hệ. Trong cuốn sách bán chạy nhất của họ là Designing Your Life, Bill Burnett và Dave Evans của Stanford mô tả thử nghiệm là cách duy nhất để khám phá những khả năng chưa quen thuộc, xây dựng các kỹ năng mới và kiểm tra xem bạn có thực sự thích làm việc trong một nghề nghiệp nhất định hay không.
4. Nghiên cứu các lựa chọn
Tất nhiên, ngay cả một phương pháp tiếp cận thử nghiệm cũng có thể đòi hỏi một số nghiên cứu tài liệu. Ví dụ, huấn luyện viên điều hành Rurak khuyên mọi người xác định “20 công ty tuyệt vời”. Mặc dù bài tập này không nhất thiết tạo ra một vai trò tiếp theo, nhưng nó có thể thúc đẩy mọi người hành động và đưa ra những hiểu biết hữu ích. Ví dụ, một giám đốc điều hành bị sa thải và cảm thấy mạng lưới quan hệ của mình bị hạn chế bởi thỏa thuận không cạnh tranh của mình, đã xem xét kỹ danh sách Nasdaq để tìm các công ty mà anh ấy có thể thích làm việc và trong quá trình đó, đã chuyển suy nghĩ của mình từ “tất cả những nơi tôi không thể đến” sang một thế giới khả thi lớn hơn. Một khách hàng khác của Rurak, một cố vấn chiến lược, nghĩ rằng anh ấy muốn quay lại khu vực doanh nghiệp để trở thành “một phần của quá trình thực hiện”. Nhưng anh ấy không thể nghĩ ra 10 – chứ đừng nói đến 20 – công ty mà anh ấy cảm thấy hấp dẫn và cuối cùng anh ấy nhận ra rằng anh ấy thực sự muốn tiếp tục làm tư vấn. Nhận thức đó đã khiến anh ấy nhận việc tại một công ty tư vấn đối thủ.
5. Tự phản ánh
Tự phản ánh là quá trình để hiểu, đánh giá và suy nghĩ về hoạt động tinh thần bên trong của một người. Những người trả lời cho biết rằng việc dành thời gian để tự đánh giá và phát triển bản thân rất hữu ích, đặc biệt là khi họ được hướng dẫn bởi các huấn luyện viên chuyên nghiệp và cố vấn nghề nghiệp. Một người mô tả điều đó là sự phát triển của lòng tin vào bản thân. Mặc dù việc tự phản ánh mà không có thử nghiệm hiếm khi dẫn đến bước tiếp theo rõ ràng, nhưng nó có thể đặc biệt hữu ích để vượt qua những cảm xúc tiêu cực liên quan đến sự không hành động trong sự nghiệp và tập hợp sự tự tin cần thiết để kiên trì vượt qua giai đoạn đau đớn giữa chừng, đặc trưng của sự chuyển đổi.
Tốc độ thay đổi công nghệ nhanh chóng đang định hình lại công việc và tổ chức theo những cách đòi hỏi sự đổi mới nghề nghiệp liên tục, và rõ ràng mọi người muốn có ý nghĩa lớn hơn nhiều so với công việc của họ. Đúng, thay đổi sự nghiệp là khó khăn. Nhưng không có cách nào quay lại như trước. Chúng ta chỉ cần học cách chuyển đổi tốt hơn. May mắn thay, như hầu hết những người đã vượt qua giai đoạn này sẽ chứng thực, phần thưởng là rất xứng đáng.
Nguồn: hbr.org
